Cumulus / schapenwolken
Een cumuluswolk ontstaat door opstijgende warme en vochtige lucht in een onstabiele atmosfeer. Dit is vaak het beginstadium van een grotere wolkenontwikkeling, zoals een cumulonimbus, maar niet alle cumuluswolken ontwikkelen zich zo ver. Het proces verloopt in verschillende fasen:
1. Opwarming van het aardoppervlak
- Het aardoppervlak wordt verwarmd door de zon, en daarmee ook de luchtlaag direct erboven.
- Warme lucht is lichter dan koudere lucht en begint daarom op te stijgen. Dit proces heet convectie.
2. Afkoeling van de opstijgende lucht
- Naarmate de warme lucht opstijgt, komt deze in een gebied met lagere luchtdruk. Hierdoor zet de lucht uit en koelt af.
- Als de lucht voldoende is afgekoeld, bereikt het de dauwpunt-temperatuur. Dit is het punt waarop de waterdamp in de lucht begint te condenseren tot kleine waterdruppeltjes.
3. Vorming van de wolk
Wanneer de waterdamp condenseert, worden de kleine waterdruppeltjes zichtbaar en ontstaat een cumuluswolk. Deze wolken hebben een kenmerkende pluizige en vaak bolvormige structuur.
De onderkant van de wolk is vaak vlak, omdat dit het niveau is waar de condensatie begint. Dit wordt het condensatieniveau genoemd.
4. Stabiele of onstabiele groei
In een stabiele atmosfeer blijft de lucht na een korte stijging op hetzelfde niveau hangen, en zal de cumuluswolk klein blijven (bijvoorbeeld een cumulus humilis of mooiweerswolk).
In een onstabiele atmosfeer blijft de lucht stijgen, waardoor de cumulus kan groeien en zich ontwikkelen tot een grotere wolkensoort, zoals een cumulus congestus of zelfs een cumulonimbus.
Factoren die bijdragen aan de vorming van cumuluswolken:
Sterke opwarming van het oppervlak: Bijvoorbeeld op zonnige dagen.
Aanwezigheid van vocht: Dit zorgt voor voldoende waterdamp om te condenseren.
Licht briesje of thermiek: Dit helpt warme lucht omhoog te stuwen.
Convergente winden: Waar winden samenkomen, wordt lucht gedwongen te stijgen.
Waarom blijven cumuluswolken vaak klein?
Niet elke cumuluswolk groeit door. Dit hangt af van de omstandigheden:
Beperkte hoeveelheid vocht: Er is niet genoeg waterdamp om de wolk groter te laten worden.
Stabiele luchtlagen: Als de lucht boven de opstijgende lucht warmer is, stopt de stijging.
Weinig energie: Op dagen met matige opwarming blijven cumuluswolken klein en ongevaarlijk.
Conclusie
Cumuluswolken zijn dus meestal een teken van lichte convectie in de atmosfeer en worden vaak geassocieerd met mooi weer, tenzij ze zich verder ontwikkelen.